سیستم اطفاء حریق چیست؟

قبل از شناخت روشهای مختلف سیستم اطفاء حریق میبایست مثلث آتش را شناخت.

مثلث آتش چیست؟

مثلث آتش، یک مفهوم پایه‌ای در زمینه مدیریت و کنترل حریق است که سه عامل اصلی مورد نیاز برای وقوع و پایداری حریق را شامل می‌شود. این سه عامل عبارتند از:

1. مواد قابل اشتعال یا سوختنی:

   این شامل موادی مانند چوب، پلاستیک، کاغذ، پارچه و مواد دیگری است که قابلیت سوختن دارند. بدون وجود این نوع مواد، احتمال وقوع حریق به شدت کاهش می‌یابد.

2. اکسیژن (هوا):

   اکسیژن یکی از عوامل ضروری برای وقوع و پایداری حریق است. حضور اکسیژن در محیط، همراه با سوختنی‌ها و منبع حرارت، اجازه انتقال حرارت و ایجاد شعله را می‌دهد.

3. منبع حرارت:

   منبع حرارت می‌تواند انواع مختلفی داشته باشد، از جمله اشعه خورشیدی، اجسام داغ، فشار ولتاژ بالا، اشعه‌های الکترومغناطیسی و غیره. منبع حرارت با افزایش دما مواد قابل اشتعال را به دمای اشتعال می‌رساند و شروع به سوختن می‌کند.

این سه عامل در مجاورت یکدیگر باشند، مثلث آتش را تشکیل می‌دهند و احتمال وقوع یک حریق افزایش می‌یابد. از این رو، برای کنترل و پیشگیری از حریق، معمولاً یکی از این عوامل باید از معادلات حذف گردد. این مفهوم به عنوان “مثلث آتش” شناخته می‌شود و در آموزش‌ها و مطالب مربوط به ایمنی و اطفاء حریق مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سیستم اطفاء حریق یا کنترل کننده حریق چیست و چگونه عمل می‌کند؟

سیستم اطفاء حریق یا سیستم کنترل آتش، مجموعه‌ای از تجهیزات و فرآیندهایی است که برای کنترل و خاموشی حریق‌ها به کار می‌رود. این سیستم‌ها معمولاً شامل دستگاه‌های اطفاء مختلفی مانند آتش‌نشانی، اتوماتیک‌سازی‌های خاموشی آتش، و تجهیزات دیگر مانند خطوط لوله‌های اطفاء حریق و پمپ‌های آب است.

سیستم مهار ساز آتش به منظور حفاظت از انسان‌ها، مال و محیط زیست در مقابل خطرات حریق طراحی شده است. عملکرد این سیستم‌ها معمولاً بر اساس تشخیص اثرات حریق توسط سیستم‌های اعلام حریق و اعمال اقداماتی از جمله انتقال سیگنال‌های کنترل اطفاء به تجهیزات مناسب، تامین منابع خاموش سازی، و خاموشی حریق می‌باشد.

از جمله انواع متداول سیستم‌های اطفاء حریق می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. سیستم اطفاء آبی (Water-Based Fire Suppression Systems):

   از جمله این سیستم‌ها می‌توان به سیستم‌های آب‌پاش، سیستم‌های اسپرینکلر، و سیستم‌های خنک کننده آب اشاره کرد.

2. سیستم اطفاء خشک (Dry Chemical Fire Suppression Systems):

   این سیستم‌ها از مواد شیمیایی خشکی مانند پودر‌های اطفاء استفاده می‌کنند که با منفجر شدن و یا اعمال دیگر اقدامات، به طور موثر حریق را خاموش می‌کنند.

3. سیستم‌های اطفاء گازی (Gaseous Fire Suppression Systems):

   این سیستم‌ها از گازهای خاص مانند CO2، FM200، هالون‌ها و سیستم‌های مخلوط گازها برای خاموش کردن حریق استفاده می‌کنند.

هدف اصلی این سیستم‌ها، کاهش آسیب و خسارت ناشی از ایجاد آتش به محیط و افراد می‌باشد و در بسیاری از محیط‌های کاری و اجتماعی به عنوان یکی از موارد ضروری برای ایمنی و امنیت مورد استفاده قرار می‌گیرند.

• سیستم اطفاء حریق آبی

سیستم اطفاء حریق اتوماتیک آبی چگونه عمل می‌کند؟

سیستم اطفاء حریق آبی، یکی از رایج‌ترین و مؤثرترین روش‌های اطفاء حریق است که برای مهار و خاموشی حریق‌ها استفاده می‌شود. این سیستم‌ها معمولاً از آب به عنوان عامل اصلی اطفاء استفاده می‌کنند.

عملکرد این سیستم‌ها به شرح زیر است:

1. تشخیص حریق:

   ابتدا سیستم اعلام حریق نقش مهمی در تشخیص و اطلاع رسانی وقوع حریق دارد. زمانی که دتکتورهای حریق به حرارت یا دود واکنش نشان می‌دهند و حریق تشخیص داده می‌شود، سیستم اعلام حریق به سیستم اطفاء حریق اطلاع می‌دهد.

2. فعال‌سازی پمپ آب:

   پس از تشخیص آتش و یا اثرات آن، سیستم خاموش کننده آبی پمپ آب را فعال می‌کند. این پمپ آب معمولاً در کنار مخزن آب نگهداری می‌شود و می‌تواند با فشار مناسب آب را به سیستم لوله‌کشی تزریق کند.

3. آبرسانی به اسپرینکلرها:

   اسپرینکلرها یا فواره‌های اطفاء در نقاط استراتژیکی از ساختمان نصب شده‌اند و وظیفه آنها به طور خودکار با باز شدن به دستور پمپ آب، آب را به محل حریق تزریق کرده و مهار آتش را انجام میدهد.

4. تخلیه آب بر روی منطقه حریق:

   هنگامی که اسپرینکلرها باز می‌شوند، آب به صورت مستقیم بر روی منطقه در معرض حریق تخلیه می‌شود. این آب باعث خنک کردن محیط، خاموش کردن شعله‌ها و مهار گسترش حریق می‌شود.

5. انتقال آب با فشار:

   آب توسط فشار پمپ‌ها به سیستم لوله‌کشی و اسپرینکلرها منتقل می‌شود. این فشار به طور معمول توسط پمپ‌های با قدرت بالا تأمین می‌شود تا آب بتواند به طور موثر در زمان لازم به مناطق مورد نیاز برسد.

6. اسپرینگلر کپسولی:

   در سیستم‌های اطفاءی حریق تر همیشه آب با فشار کامل در پشت اسپرینگلرها وجود دارد. در این سیستم هر اسپرینگلر به تنهایی با توجه به درجه حرارت قابل تحمل کپسول خود و تشخیص بالاتر رفتن حرارت از میزان استاندارد در محیط خود، مسیر آب دارای فشار را آزاد کرده و باعث آب افشانی و پایین آوردن حرارت در محیط دارای حریق می‌شود.

در کل، سیستم اطفاء حریق آبی با ترکیبی از تشخیص حریق، فعال‌سازی پمپ آب، و اطلاع رسانی به اسپرینکلرها، از آب به عنوان یک عامل اطفاء برای مهار و خاموشی حریق‌ها استفاده می‌کند.

فایر باکس و هوزریل نیز دو تجهیزات مختلف هستند که در سیستم‌های اطفاء حریق آبی مورد استفاده قرار می‌گیرند. هرکدام از این تجهیزات دارای عملکرد خاصی برای اطفاء حریق آبی هستند:

1. فایر باکس (Fire Hydrant):

   فایر باکس یک نوع تجهیزات کنترل و مهار حریق است که به عنوان نقطه اتصال برای اتصال لوله‌های آب و پمپ‌های آب در فضاهای باز و نزدیک به ساختمان‌ها استفاده می‌شود. عملکرد فایر باکس به این صورت است که در صورت وقوع حریق، افراد آتش‌نشانی می‌توانند از طریق اتصال لوله‌های آب به فایر باکس، آب را به سیستم لوله‌کشی و اسپرینکلرها جهت خاموش کردن آتش تزریق کنند.

2. هوزریل (Fire Hose Reel):

   هوزریل یک وسیله اطفاء حریق است که شامل یک لوله آب قابل انعطاف لاستیکی (هوز) است که به یک قرقره اتصال داده شده و در محیط‌های داخلی ساختمان‌ها نصب می‌شود. عملکرد هوزریل به این صورت است که در صورت وقوع حریق، افراد مجهز به ابزارهای مناسب می‌توانند شلنگ را از هوزریل خارج کرده و آب را به منطقه آتش انتقال داده و با استفاده از شیرهای کنترلی روی هوز، جریان آب را کنترل کنند تا حریق مهار شود.

به طور کلی، هر دو تجهیزات فایر باکس و هوزریل از طریق تأمین آب و ارسال آن به منطقه حریق به منظور خاموشی و کنترل حریق در سیستم‌های اطفاء حریق آبی کاربرد دارند.

• سیستم اطفاء حریق خشک

سیستم اطفاء حریق خشک چگونه عمل میکند؟

سیستم اطفاء حریق خشک، یکی از روش‌های مؤثر و پرکاربرد برای اطفاء حریق است، به ویژه در مکان‌هایی که استفاده از آب مناسب نیست مانند اتاق‌های باتری، انبارها، پایانه‌های نفت و گاز و محیط‌های الکتریکی. این سیستم‌ها معمولاً از مواد خشکی مانند پودر آتش‌نشانی یا گازهای خاص برای اطفاء حریق استفاده می‌کنند.

عملکرد این سیستم به شرح زیر است:

1. تشخیص حریق:

   همانند سایر سیستم‌های اعلام حریق، ابتدا باید حریق تشخیص داده شود. سیستم‌های اعلام حریق معمولاً از دتکتورهای دود، حرارت یا اثرات گازهای خطرناک استفاده می‌کنند تا حریق را تشخیص دهند و سیگنال اطفاء را فرستاده واعلام حریق را به کاربران اعلام کنند.

2. اطفاء حریق:

   پس از تشخیص حریق، سیستم اطفاء حریق خشک به طور خودکار یا در صورت وجود نیروی انسانی و تشخیص حریق از طریق دستی فعال می‌شود. اگر از پودر آتش‌نشانی استفاده شود، پودر آتش‌نشانی از طریق شلنگ یا لوله‌کشی‌های مخصوص به منطقه حریق منتقل می‌شود و با پراکندن پودر در منطقه مورد نظر، کنترل حریق انجام می‌شود.

3. مهار گسترش حریق:

   علاوه بر اطفاء حریق، سیستم اطفاء حریق خشک به مهار گسترش حریق نیز کمک می‌کند. با استفاده از پودر آتش‌نشانی یا گازهای خاص، اکسیژن مورد نیاز برای ایجاد و حفظ شعله حریق از محیط حذف می‌شود و این باعث مهار گسترش حریق و جلوگیری از افزایش اندازه آن می‌شود.

به طور کلی، سیستم اطفاء حریق خشک با استفاده از مواد خشک مانند پودر آتش‌نشانی یا گازهای خاص، به منطقه حریق اعمال می‌شود تا با حذف عاملی که برای ایجاد و پایداری حریق لازم است، حریق را خاموش کند و گسترش آن را مهار کند.

• اطفاء حریق گازی

اطفاء حریق گازی چگونه عمل میکند؟

سیستم اطفاء حریق گازی، یکی از روش‌های مؤثر و پیشرفته برای اطفاء حریق است که برای محیط‌هایی که استفاده از آب و پودر مناسب نیست، مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این سیستم، گازهای خاصی مانند دی ‌کسید کربن (CO2)، گازهای هالون، گاز FM-200 و … به عنوان عامل اصلی اطفاء حریق استفاده می‌شود.

عملکرد سیستم خاموش کننده گازی به شرح زیر است:

1. تشخیص حریق:

   همانند دیگر سیستم‌های اطفاء حریق، ابتدا باید حریق تشخیص داده شود. سیستم‌های اعلام حریق معمولاً از دتکتورهای دود، حرارت یا اثرات گازهای خطرناک استفاده می‌کنند تا حریق را تشخیص دهند و سیگنال اطفاء را فرستاده و اعلام حریق را به کاربران اعلام کنند.

2. اطفاء حریق:

   پس از تشخیص حریق، سیستم اطفاء حریق گازی فعال می‌شود. به طور معمول، گاز از طریق لوله‌های مخصوص به منطقه حریق انتقال می‌یابد. سپس با اعمال فشار به گاز در لوله‌ها، گاز به منطقه حریق تزریق می‌شود.

3. خنک کردن و مهار حریق:

   گاز معمولاً به صورت مایع یا گازی فشرده ذخیره می‌شود. هنگامی که گاز به محیط حریق تزریق می‌شود، این گاز با جایگزینی اکسیژن و خنک کردن محیط، باعث خاموشی شعله‌های حریق و مهار گسترش حریق می‌شود.

4. خنک کردن تجهیزات حساس:

   یکی از مزایای استفاده از سیستم اطفاء حریق گازی این است که گاز‌های مورد استفاده از طریق بخار شدن سریع خنک می‌شوند و تجهیزات الکتریکی حساس را تحت تأثیر قرار نمی‌دهند، بنابراین خسارت کمتری به تجهیزات وارد می‌شود.

در کل، سیستم اطفاء حریق گازی با استفاده از گازهای خاص، با حذف اکسیژن و خنک کردن محیط، حریق را خاموش کرده و گسترش آن را مهار می‌کند. این سیستم معمولاً برای حفاظت از انسان‌ها و محیط زیست در محیط‌هایی که استفاده از آب یا سایر مواد خاموش کن.